Robert Boyle Kimdir? – Robert Boyle Kimyaya Katkıları
Robert Boyle, simyayı kimyadan bilimsel deney ve matematiği kullanarak ayırmayı başaran ve yeni bir bilim disiplinin kurucularından sayılan İrlandalı doğa filozofudur. Yaşadığı dönem boyunca antik çağ filozoflarından etkilenerek onların çalışmalarını incelemiştir. Robert Boyle aynı zamanda element, bileşik ve karışım gibi terimleri bilimsel olarak tanımlayıp kimyaya oldukça önemli katkılarda bulunmuş bilim adamlarından birisidir.
Erken dönemlerde, dönem icatları sayılabilecek icatların üstünde çalışmalar yaparak pek çok alanda deneyler yapmıştır. Yaşamının erken dönemlerinde simya ile yakından ilgilenmiş yıllar geçtikçe bu ilimden uzaklaşıp simyayı ve simya ile uğraşanları kınamıştır.
64 yıllık yaşamı boyunca sürekli olarak öğrenmeye, keşfetmeye ve keşfedileni tekrar keşfetmeye çalıştı. Yaşadığı dönemin imkanları doğrultusunda yapabilecekleri kısıtlı olsa dahi görünmeyi görmeyi ve bunlar hakkında çalışmalar yapmayı sürdürdü.
Robert Boyle’un Gençliği
25 Ocak 1627 yılında İrlanda’nın Lismore Castle kasabasında dünyaya gelen Robert Boyle, tarihe adını yazdırmış her dahi gibi olağanüstü bir çocukluk geçirmiştir. Ticari zekaya sahip olan babası Richard Boyle 1588 yılında İngiltere’den, İrlanda’ya göç etti. Kısa sürede yaptığı işler ile servetine servet kattı. Onun geleceğe dönük bu hamleleri oğlu Robert Boyle’un hayatı boyunca para kazanmak adına zor işlerde çalışmaması ve kendini bilime adamasına yardımcı oldu.
Bebeklik dönemini, babasının kazandığı servet ile büyümesini yerine bunun değerini anlayabilmesini sağlamak adına babası tarafından fakir bir aileye büyümesi için teslim edildi. Boyle, henüz 2 yaşındayken hiç görmediği annesini kaybetti.
Annesinin ölümü üzerine aile evine dönerek eğitim almaya başladı. Genç yaşlarda Latince ve Fransızca eğitimi aldı. 8 yaşına geldiğinde ise İngiltere’nin en prestijli okullarından birisi olan Eton Koleji’ne gönderildi. 12 yaşına bastığında öğretmeni ve abisi ile Avrupa turuna çıktı. Yunanistan ve İtalya gibi antik şehirleri görmek onu son derece etkiledi.
2 yıl sonra 14 yaşındayken İtalya’yı bir kez daha ziyaret etmek üzere yolculuğa çıktı. İtalya’da bulunduğu sıralarda Galileo Galilei’nin çalışmalarını incelemeye fırsat buldu ve bu onun için bir dönüm noktası oldu. Galileo’nun gezegenlerin hareketini matematik ile açıklaması onu çok etkiledi. Onunla tanışmak adına Floransa’ya geçti, fakat tanışamadan Galileo öldü.
İtalya’daki gezisi devam ederken babası Richard Boyle vefat etti. 1644 yılında İngiltere’ye döndüğünde İrlanda’da ve İngiltere’deki mülklerden birkaçının miras olarak kendisine bırakıldığını öğrendi.
Simya Deneyleri
1642-1651 yıllarında yaşanan İngiliz İç Savaşında herhangi bir taraf tutmayarak tarafsız kaldı. Onun bu kararında dini inancının büyük bir rolü vardı. Bütün bu olanlar sürerken babasının bıraktığı kır evlerinde bilime olan merakını daha fazla körükledi ve simya ile ilgili deneyler yapmaya başladı.
Deneysel bilim ve fikir alışverişi gibi konularda konuşmak adına oluşturulan bir toplum olan “Philosphical College” adlı bir topluma katıldı. Sıkça bu toplumdaki toplantılara katıldı.
Yıllar ilerlerken simya çalışmaları devam etmekteydi. Felsefe taşını bulmak adına yaptığı çalışmaların zaman kaybı olduğunu anlayarak simyayla alakalı deney yapmaktan vazgeçti.
Simya hakkında daha fazla bilgi edinmek için tıklayın.
Bilimsel Çalışmalar
Boyle, hayatı boyunca hastalıklar ile boğuşuyordu. 1652 yılında ise görmesini ve okumasını zorlaştıran bir hastalığa yakalandı, bu hastalık onda kalıcı bir hasar bıraktı. Hayatının geri kalanında artık çok daha zor okuyabiliyor ve yazabiliyordu.
1654 yılında Oxford’a taşındı, burada bilimsel deneylerini yapabilmek adına bir laboratuvar kurdu. 1655 yılında Robert Hooke ile tanıştı, onu yanında işe alarak çalışmalarına devam etti. 1654 yılında Otto von Guericke tarafından icat edilen hava pompasını, 1657 yılında Robert Hooke ile geliştirdi.
1660 yılında geliştirdiği hava pompası ile birlikte oldukça fazla deney girişimlerinde bulundu. Yaptığı çalışmaları ve deneyleri “Fiziko-Mekanik Yeni Deneyler” adlı eserinde yayınladı. Hava pompasında üzerinde çalışırken ilk keşfini gerçekleştirdi “Boyle Yasaları”. Böylelikle ilk kez matematiği kullanarak bir yasayı keşfetmiş oldu.
Robert Boyle Kimyaya Katkıları
1661 yılında yayınladığı “The Skeptical Chymist” adlı eserinde kimyayı simyadan ayrıştırmaya çalışıyordu. Boyle, elementleri diğer maddelerle ayrıştırılamayan basit maddeler olarak tanımladı. Bileşik tanımı ise “elementler yeni maddeler oluşturmak için birleştiğinde bileşikler oluşur” diye kayda geçirdi. Bu açıklamaları oldukça ilgi çekti fakat hayatı boyunca bir maddenin element olup olmadığını anlayabileceği bir deneyi başarıyla gerçekleştiremedi.
Bu gelişmelerinin ardından yönünü atomlara çevirdi. Çocukluğundan beri antik çalışmalara ilgili vardı. Biraz eskiye dönerek eski çalışmaları inceledi, en çok dikkatini çeken ise Democritos’un çalışmalarıydı. Democritos’a göre sadece maddenin en küçük birimi atomdu ve herşey atomlardan ve boşluklardan oluşuyordu. Yaptığı deneyler ile atomlarda boşluk bulunabileceğini kanıtlamıştı.
Robert Boyle, simyadan yeni yeni ayrılan kimyanın hareketlerini açıklamanın yolunun zamanında Galileo Galilei’nin gezegenlerinin hareketini açıklamak için kullandığı matematikte yattığını anlamıştı. Simya’dan uzaklaşmış ve artık bu alanda deneyler yapmıyordu fakat hayatı boyunca bir elementin başka bir elemente dönüşebileceği inancını yitirmedi.
Democritos hakkında daha fazla bilgi edinmek için tıklayın.
İyimser Bir Bakış Açısı
Kimya alanında yaptığı çalışmalar ile bu alanın öncülerinden birisi olmuştur. Simya ile yapılan deneylerin aksine Boyle yaptığı deneylerin her birini ve her anını not alıyor ve bunları yayınlamaktan endişe duymuyordu. Yaptığı deneyleri ve çalışmaları düzgün bir şekilde ortak bir eserde toplayarak sürekli olarak bu alana katkı sağlamıştır. İyimser bir bakış açısıyla yaklaştığı deneylerde başarısız olması onun için bir başarısızlık değil tecrübeye dönüşüyordu. Her zaman deneyin neden başarısız olduğuna ve hangi etmenlerden etkilenerek böyle bir sonuç olabileceğini düşünüyordu. Yaptığı deneyleri sürekli olarak farklı parametreler ile deniyor ve sonuçları kaleme alıyordu.
Hayatının Son Yılları
Ömrünün son yıllarında sıcaklık ve elektrik üzerinde çeşitli deneylerde bulundu. 1680’te, 1663 yılında II. Charles tarafından kurulan Royal Society of London fort he Improvement of Natural Knowledge vakfına başkan seçildi. Dini inançları sebebiyle başkan olmak için edilmesi gereken bazı yeminleri edemediğinden dolayı bu görevi kabul etmedi.
1689 yılına gelindiğinde Boyle’un sağlığı oldukça kötüleşti. Bu durum onun çalışmasını engelliyordu. 31 Aralık 1691 yılında vefat etti.
Bilime Katkıları
Robert Boyle yaşamı boyunca antik çağlardaki felsefi görüşlerden etkilenmiştir. Aynı zamanda yaşadığı Galileo’nun yaptığı çalışmaları matematik diliyle kanıtlaması onun oldukça dikkatini çekerek çalışmalarını ve kimyayı da aynı şekilde matematik ile açıklayacağını düşündürdü. Düşüncelerinin değeri ve önemi ölümünden neredeyse 100 yıl sonra anlaşıldı. Yaptığı deneylerde izlediği yol ve onun bu konudaki öğütleri bilimsel çalışma alanına oldukça katkı sağlamıştır.
Kaynak: https://bilimuzay.com/robert-boyle-kimdir-robert-boyle-kimyaya-katkilari/
Yorumlar
Yorum Gönder