Batlamyus Kimdir Kısaca

Batlamyus, yaşadığı dönem içerisinde pek çok konu hakkında ondan önceki filozof, matematikçi, coğrafyacı vb. ilim sahibi insanların araştırmalarını detaylıca gözden geçirerek bunları tek bir çatı altında toplayıp daha da geliştirmeyi hedefleyen bir bilim insanıydı.

Yazdığı eserlerde sıkça ondan önce ortaya atılmış olan teorilere ve çalışmalara referans vermiş ve bu fikirleri dönemin mantık çerçevesin de ilerletmeye çalıştırmıştır. Yazdığı eserler ve ortaya attığı fikirler ortaçağa kadar popülerliğini koruyacak ve dilden dile çevrilecektir.

Bu içeriğimizde Batlamyus Kimdir Kısaca?, Batlamyus'un Eserleri, Batlamyus'un Atlası - Haritası, Batlamyus'un Evren Modeli gibi konulara sırasıyla değineceğiz.

Batlamyus - Claudius Ptolemy

Söze başlamanda önce belirtmekte fayda var ki Batlamyus'un hayatı hakkında gerçek anlamda neredeyse hiçbir bilgi günümüze ulaşamamıştır. Onu sadece yazdığı eserlerden ve eserlerinin popülerliği yüzünden sürekli olarak çevrilmesinden ve okuyucuyla buluşmasından sebeple tanıyor ve biliyoruz.

Batlamyus, antik Yunan astronomi ve coğrafya alanında büyük etkiler bırakmış olan önemli bir bilim adamıdır. Claudius Ptolemaeus olarak da bilinen Batlamyus, M.S. 90 civarında Mısır'da doğmuş ve 168 yılında vefat etmiştir. Batlamyus'un eserleri ve teorileri, antik dünyadan Orta Çağ'a, hatta Rönesans dönemine kadar uzanan bir süre zarfında büyük bir etki bırakmıştır.

Batlamyus'un en bilinen eseri, "Almagest" olarak adlandırılan astronomi kitabıdır. Bu eser, antik Yunan astronomisinin en kapsamlı kaynaklarından biri olarak kabul edilir. Batlamyus, Almagest'te gök cisimlerinin hareketleri ve gökyüzünün organizasyonuyla ilgili kendi teorilerini geliştirmiştir. Özellikle, gezegenlerin gökyüzündeki konumlarını ve hareketlerini açıklamak için epikikler adı verilen karmaşık sistemleri kullanmıştır. Bu sistem, gezegenlerin görünürdeki retrograd hareketlerini açıklamak için tasarlanmıştır.

Batlamyus'un diğer önemli eseri ise "Coğrafya"dır. Coğrafya, o dönemde bilinen (daha doğrusu Yunanlılar tarafından) bilinen dünya haritasını içeren bir eserdir. Batlamyus, eserinde dünya üzerindeki yerleri, nehirleri ve dağları coğrafi koordinatlarla belirlemiştir. Bu, o dönemdeki coğrafya bilgisinin temelini oluşturmuş ve Orta Çağ boyunca önemli bir referans kaynağı haline gelmiştir.

Batlamyus'un eserleri, Orta Çağ boyunca Arapça ve Latince'ye çevrilerek Avrupa'da geniş bir okuyucu kitlesi tarafından erişilebilir hale gelmiştir. Bu çeviriler, antik bilgiyi Orta Çağ dünyasına taşımış ve Batlamyus'un astronomik ve coğrafi modelleri uzun süre boyunca kabul görmüştür. Ancak, Rönesans döneminde Nicolaus Copernicus'un heliosentrik modelinin ortaya çıkmasıyla birlikte Batlamyus'un modelleri sorgulanmış ve yerini modern astronomi anlayışlarına bırakmıştır.

Batlamyus'un etkileri, sadece bilim dünyasında değil, aynı zamanda sanat, felsefe ve coğrafya gibi birçok alanda da görülmüştür. Batlamyus'un çalışmaları, bilim tarihindeki önemli kilometre taşlarından biri olarak kabul edilir ve antik dünyanın bilimsel mirasının Orta Çağ ve sonrasındaki dönemlere taşınmasında önemli bir rol oynamıştır.

Batlamyus'un Eserleri

Batlamyus temelde günümüze 3 farklı alan için 3 farklı eser bırakmıştır. Bıraktığı eserler zamanla kendi içerisinde aynı çatı altında kategorize edilmek için farklı kitaplara ayrılmıştır.

Almagest

Almagest'in Arapça Nüshası

Batlamyus'un kendi zamanına kadar ulaşan tüm Antik Yunan ve Babil çalışmalarını tek bir çatı altında toplayıp sistemize ettiği Batlamyus'un en önemli eseridir. Bu eserde genel anlamda astronomi, güneşin, dünyanın ve ayın hareketlerinin matematiksel teoremler ile açıklanması ve eserin en önemli konusu olan Dünya Merkezli Güneş Sistemi teoremi yer alır.

Matematik Nedir? başlıklı makelemize de buradan ulaşabilirsiniz.

Eser Ortaçağa dek oldukça fazla kez isim değiştirmiştir, burada kafa karışıklığını gidermek adına aşağıdaki tablola yardımıyla eserin günümüze gelene kadar uğradığı isim değişikliklerine göz atabiliriz.

SıralamaEserin AdıTürkçe TercümesiDil1Mathematike SyntaxisMatematik SenteziYunanca2Megale SyntaxisBüyük DerlemeYunanca3Kitab el-MecistîBüyük BileşimArapça4Almagest Matematiksel OluşumLatinceBatlamyus'un en önemli eseri "Almagest"in zaman içerisinde farklı dillerde yapılan tercümeler ile aldığı isimler

"Almagest" yazıldığı günden Ortaçağa kadar bilim neredeyse veya hangi topluluktaysa o dile çevrilerek zamanın matematikçi ve gökbilimcilerine Antik Yunan ve Babil çalışmalarını sunan bir eser olmuştur. Eser içerisinde Dünya Merkezli Güneş Sistemi gibi iddialı teorilerde mevcuttu.

Eserlerin zaman içerisinde konuların kategorize edilmesi için farklı kitaplara ayrıldığından bahsetmiştik, Almagest ise toplamda 13 farklı kitaba bölünmüştür. Aşağıdaki tabloda 13 kitabın içeriğini görebilirsiniz.

Almagest'in İçeriği

Batlamyus'un Eseri Almagest

Tablo formatında, Batlamyus'un "Almagest" adlı eserini oluşturan 13 kitabın içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:

Kitap NoBaşlıkİçerikIGirişGenel astronomik kavramlar, gökyüzündeki temel fenomenlere dair genel bir anlatım.IIGökyüzündeki Sabit YıldızlarYıldız katalogları ve yıldızların konumları, parlaklıkları ve hareketleri hakkında detaylı bilgiler.IIIEkliptik ve Ekvator KoordinatlarıGökyüzündeki nesnelerin konumlarını belirlemek için ekliptik ve ekvator koordinat sistemleri üzerine detaylı bir inceleme.IVGüneş Hareketleri ve Ekliptik KoordinatlarGüneş'in hareketleri, mevsimlerin değişimi ve ekliptik koordinatlar konularını içeren bir bölüm.VAy Hareketleri ve Ayın EvreleriAy'ın hareketleri, evreleri ve tutulmaları konusundaki detaylı açıklamalar.VIAy'ın Geceleyin Gökyüzündeki KonumuAy'ın geceleyin gökyüzündeki konumunu açıklayan bölüm.VIIGezegenlerin HareketleriGezegenlerin hareketlerini açıklayan, epikikler sistemi ve retrograd hareketler hakkında detaylı bilgiler içeren bölüm.VIIIMerkür ve Venüs'ün HareketleriMerkür ve Venüs'ün özellikleri, hareketleri ve gözlemleri üzerine odaklanan bir bölüm.IXMars'ın HareketleriMars'ın özellikleri, hareketleri ve gözlemleri üzerine detaylı bir inceleme.XJüpiter ve Satürn'ün HareketleriJüpiter ve Satürn'ün özellikleri, hareketleri ve gözlemleri hakkında detaylı açıklamalar.XIBüyük Dairelerin HesaplanmasıBüyük dairelerin (yarıçapları, çapları) hesaplanması ve astronomik konumların belirlenmesi üzerine bir bölüm.XIIKüçük Dairelerin HesaplanmasıKüçük dairelerin (yıldızlar, gezegenler) hesaplanması ve astronomik konumların belirlenmesi üzerine bir bölüm.XIIIParalaks ve OptikGözlemsel hatalar, paralaks ve optik etkilerin astronomik konumları nasıl etkilediği konusunda detaylı bir inceleme.Almagest'i oluşturan 13 kitabın içeriği

Coğrafya

Batlamyus bir diğer önemli eseri Coğrafya'da yine derleme bir kitap olup ondan önceki Babil ve Antik Yunan coğrafyacılarının eserlerinin derlenmiş halini oluşturur. Batlamyus bu eser içerisinde Eratosthenes, Hipparkhos, Strabon ve Surlu Marinos'un çalışmalarından oldukça fazla bahsetmiştir.

Coğrafya'nın İçeriği

Bu eserde yine Almagest gibi kategorize edilmek için 8 farklı kitaba bölünmüştür, aşağıda yine tablo yardımıyla bölümlerin ne içerdiğine göz atabilirsiniz.

Kitap NoBaşlıkİçerikICoğrafyanın Temelleri ve Harita ÇizimiCoğrafyanın temel prensipleri, matematiksel konum belirleme yöntemleri, harita çizimi ve projeksiyon konularını içeren bir giriş.IIKuzey Afrika ve Orta DoğuMısır, Libya, Sudan, Arap Yarımadası ve Mezopotamya bölgesi hakkında coğrafi bilgiler.IIIAvrupa ve Akdeniz BölgesiAntik Yunanistan, İtalya, İber Yarımadası, Fransa ve Akdeniz Adaları'nı içeren Avrupa ve Akdeniz bölgesi hakkında coğrafi ayrıntılar.IVOrta ve Doğu AvrupaOrta ve Doğu Avrupa'nın coğrafi özellikleri, nehirleri, dağları ve diğer önemli yerleri hakkında detaylı bilgiler.VAsya KıtasıBatlamyus'un döneminde bilinen Asya kıtasının genel coğrafyası, dağları, nehirleri ve diğer önemli coğrafi özellikleri hakkında bilgiler.VIHindistan ve Uzak DoğuHindistan Yarımadası, Güneydoğu Asya ve Uzak Doğu'nun coğrafi ayrıntıları, nehirleri, dağları ve diğer önemli yerler hakkında bilgiler.VIIAsya Adaları ve Okyanus BölgeleriGüneydoğu Asya ve Pasifik Okyanusu'ndaki adaların coğrafi konumları, özellikleri ve deniz yolları hakkında detaylı bilgiler.VIIIBatı ve Kuzey AvrupaBatı ve Kuzey Avrupa'nın coğrafi özellikleri, nehirleri, dağları ve diğer önemli coğrafi detaylar hakkında bilgiler.Coğrafya'yı oluşturan 8 kitabın içeriği

Kitapların içeriğinden anlayacağınız gibi ilk bölüm hariç diğer 7 bölüm bilinen Dünya'nın coğrafi özelliklerini, nehirlerini, dağlarını ve diğer önemli coğrafi etkenlerini detaylı olarak anlatmaktadır.

Ancak, Batlamyus'un coğrafya anlayışı yeterince geniş değildir. İklim, doğal ürünler ve fiziki coğrafyaya giren konularla ilgilenmemiş ve bu alanlarda detaylı bir analiz yapmamıştır. Başlangıç meridyenini sağlam bir şekilde belirleyemediği için, sunduğu koordinatlar zaman zaman hatalı olabilmektedir. Ayrıca, Yer'in büyüklüğüne dair yaptığı tahmin de zamanla ortaya çıkan daha doğru ölçümlerle uyumsuzdur.

Batlamyus'un Atlası

Batlamyus'un meşhur haritası veya Dünya Atlası ise 1. kitapta bulunmaktadır.

Tetrabiblos

Batlamyus yine ondan önceki Babil ve Antik Yunan astroloji çalışmalarına da Mısır'da bulunduğu sürece göz atmış ve bu eserleride tek bir çatı altında toplamayı başarmıştır. Bu eser 4 kitaptan oluştuğu için Tetrabiblos(Dört Kitap) adını almıştır.

Yine aşağıda tablo şeklinde Tetrabiblos oluşturan 4 kitabın içeriğini özet şeklinde görebilirisiniz.

Kitap NoBaşlıkİçerikIAstrolojinin TemelleriTemel astrolojik kavramlar, gezegen hareketleri, burçlar ve evlerle ilgili genel bilgiler.IIGezegenler ve EvlerGezegenlerin hareketleri, etkileri ve evlerle olan ilişkileri üzerine detaylı bir inceleme.IIIAstrolojik TekniklerAstrolojik yöntemler, doğum haritası çıkarma, transitler ve yönergelerle ilgili pratik bilgiler.IVAstrolojik TahminlerAstrolojik analizlerle geleceği tahmin etme, olayları yorumlama ve astrolojik bakış açısıyla gelecekteki olaylara dair öngörüler.Tetrabiblos'u oluşturan 4 kitabın içeriği

Astronomi Nedir? başlıklı makalemize de buradan ulaşabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Batlamyus Kimdir KısacaBatlamyus yaşadığı dönemde ondan önceki Antik Yunan ve Babil matematikçi ve gökbilimcilerin eserlerini tek bir çatı altında toplayıp geliştiren ve ilerleten matematikçi, gökbilimci ve coğrafyacıdır.Batlamyus'un EserleriEn büyük 2 eseri Almagest ve Coğrafya olmak üzere temelde 3 farklı eseri mevcuttur. Almagest'te Dünya merkezli Güneş Sistemini, Coğrafya'da ise bilinen dünyanın coğrafi özelliklerini anlatmaktadır.Batlamyus Neyi Savundu?Almagest adlı eserinde Dünya Merkezli Güneş Sistemini sıkı sıkıya savunan ve bunu matematiksel olarak açıklamaya çalışmaktan çekinmemiştir.

Sonuç

Sonuç olarak bugün Batlamyus hakkında şunu söylemek doğru olacaktır;

Kendinden önceki çalışmaları toplayarak tek bir çatı altında birleştiren ve bu eserlerden çıkarttığı fikirlerin üstüne katan Antik yüzyılın oldukça önemli bir bilim insanıydı. Eğer o olmasaydı büyük ihtimalle ondan önceki çalışmalara günümüze gelemeyecek ve milattan sonraki erken dönemin matematik ve coğrafi alanlarda yapılan çalışmaları hakkında oldukça bilgisiz olacaktık.

Batlamyus Kimdir

Bu Blogda Ara

Bilim ve Uzay